พิธีปูที่นอน และพิธีส่งตัวเข้าหอ  

 สำหรับ พิธีส่งตัวเข้าหอ และพิธีปูที่นอนหรืออีกชื่อหนึ่งคือ “พิธีร่วมเรียงเคียงหมอน” นั้น ถือเป็นส่วนท้ายสุดของพิธีการ ซึ่งสิ่งสำคัญที่จะต้องมี คือ ตัวเรือนที่คู่บ่าวสาวจะอยู่ร่วมเป็นสามีภรรยากัน หรือที่เรียกกันว่า “เรือนหอ”  

โบราณ นิยมให้เจ้าบ่าวดูแลรับผิดชอบเรื่องตัวเรือนหอ ส่วนเจ้าสาวรับผิดชอบเรื่อง ส่วนเครื่องแต่งเรือนหอ เช่น ตู้ เตียง ที่นอน หมอนมุ้ง เครื่องใช้ในครัว เป็นต้น แต่ในปัจจุบัน มีการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม เนื่องจากบางคู่อาจจัดงานแต่งงานในสถานที่ที่ซึ่งไม่ใช่บ้านของเจ้าบ่าวหรือเจ้าสาว หากจะต้องทิ้งงานแต่งงานเพื่อมาทำพิธีส่งตัวเข้าหอที่บ้านของตัวเอง อาจจะก่อให้เกิดความลำบากและไม่สะดวกนัก ดังนั้นจึงได้มีการปรับลดขั้นตอน ให้เหลือแต่เพียงขั้นตอนที่สำคัญๆตามประเพณีโบราณเท่านั้น   

โดยแท้จริงแล้ว ก่อนการส่งตัวเจ้าสาว จะต้องมีการดูฤกษ์ยามเสียก่อน ในอดีตมีบางกรณีที่ฤกษ์ส่งตัวถูกกำหนดหลังจากวันแต่งงาน หน้าที่ของเจ้าบ่าวอีกอย่างหนึ่งก็คือ ต้องนอนคนเดียวเฝ้าเรือนหอหลังวันแต่งงาน ระหว่างรอฤกษ์ให้เจ้าสาวเข้าห้องหอ โดยในช่วงนี้ผู้ใหญ่ทั้งสองฝ่ายมักจะให้คนที่มีความรู้มาอบรมสั่งสอนเจ้าบ่าวให้รู้จักหน้าที่ของสามี และให้ความประพฤติดี มีน้ำใจ รู้บาปบุญคุณโทษด้วยทำนองเสียงอันไพเราะ เรียกว่าเป็นการกล่อมหอ ซึ่งการกล่อมหอนี้อาจทำหลังพิธีส่งตัวก็มีบ้าง แต่ในปัจจุบัน นิยมจัดพิธีส่งตัวตัวให้อยู่ในวันเดียวกันกับวันแต่งงานเพื่อความสะดวกของทั้งสองฝ่าย  

ขั้นตอนพิธีปูที่นอน 

  เมื่อใกล้ถึงฤกษ์ที่กำหนด ก่อนการส่งตัวจะมีพิธีร่วมเรียงเคียงหมอน หรือพิธีปูที่นอนให้คู่บ่าวสาวก่อน โดยพ่อแม่ฝ่ายเจ้าสาวจะเชิญคู่สามี-ภรรยาที่เคารพนับถือ มีชีวิตครอบครัวที่ราบรื่น อบอุ่นสมบูรณ์ อยู่กินกันมาจนแก่เฒ่า และมีลูกหลานสืบสกุล มาทำหน้าที่ปูที่นอนในเรือนหอให้กับคู่บ่าวสาวเพื่อความเป็นสิริมงคล ให้อยู่ร่วมเรียงเคียงหมอนกันอย่างสุขสบาย มีชีวิตคู่ที่ดี ทำมาค้าขึ้น และอยู่ด้วยกันจนแก่เฒ่า

โดยผู้ใหญ่ที่ทำพิธีปูที่นอนนี้จะเป็นผู้จัดเรียงหมอน 2 ใบ แล้วปัดที่นอนพอเป็นพิธี จากนั้นจัดวางข้าวของประกอบพิธีลงบนที่นอน อันได้แก่ หินบดยาหรือหินก้อนเส้าซึ่งใช้ก่อไฟในครัว หมายถึงความหนักแน่น, ไม้เท้า หมายถึงอายุยืนยาว, ฟักเขียว หมายถึงความอยู่เย็นเป็นสุข, แมวคราว (แมวตัวผู้ที่อายุมากแล้ว) หมายถึงการอยู่กับเหย้าเฝ้ากับเรือน, พานใส่ถุงข้าวเปลือก งา ถั่วทองหรือถั่วเขียว ซึ่งล้วนหมายถึงความเจริญงอกงาม, ขันใส่น้ำฝน หมายถึงความเย็น สดชื่น ชุ่มฉ่ำ และสามัคคีรักไคร่กลมเกลียว, ไก่ขาว หมายถึงขยันหมั่นเพียร, ขันน้ำมนต์ พร้อมที่พรมน้ำมนต์, ขันบรรจุข้าวตอกดอกไม้ ดอกรัก มะลิ กุหลาบ หรือบางแห่งอาจเพิ่มถุงใส่เงินทองด้วยในระหว่างจัดวางของ พร้อมกับให้ศีลให้พร เพื่อเป็นสิริมงคล และโปรยข้าวตอกดอกไม้ลงบนที่นอน

จากนั้นจึงให้ผู้ใหญ่ทั้งคู่นอนลงบนเตียงนั้น ฝ่ายหญิงจะนอนทางซ้าย ฝ่ายชายนอนลงทางขวา และกล่าวถ้อยคำอวยพรที่เป็นมงคลต่อชีวิตคู่ แล้วจึงลุกจากเตียงเป็นอันเสร็จพิธี

 พิธีส่งตัวเข้าหอ 

หลังจากนั้นจึงเป็นพิธีส่งตัวเข้าหอ โดยในอดีตจะเริ่มจากคู่ผู้ใหญ่ซึ่งทำพิธีปูที่นอนนั้นพาเจ้าบ่าวเข้ามาในห้องหอ เจิมหน้าผากอวยพร จากนั้นค่อยนำเจ้าสาวเข้าห้องหอตามมา แต่ปัจจุบันนิยมให้คู่บ่าวสาวเข้ามาพร้อมกัน 

โดยเจ้าสาวต้องกราบพ่อแม่และญาติผู้ใหญ่ฝ่ายของตัวเอง เพื่อเป็นการขอพร เมื่อเจ้าสาวเข้ามา ในห้องหอแล้ว แม่เจ้าสาวต้องเป็นผู้พามามอบให้กับเจ้าบ่าว พร้อมพูดจาฝากฝังให้ช่วยดูแล จากนั้นจะกล่าวให้โอวาทเกี่ยวกับการใช้ชีวิตคู่ เพื่อความเป็นสิริมงคล และอาจอบรมให้รู้จักหน้าที่ของสามี-ภรรยาที่ดี ที่ต้องพึ่งพาอาศัยกัน และให้คู่บ่าว-สาวนอนลงบนที่นอน 

ในขั้นตอนนี้ ธรรมเนียมบางท้องถิ่นจะให้พ่อแม่เจ้าสาวเป็นผู้กล่าว บางแห่งก็ให้กล่าวทั้งพ่อแม่เจ้าสาวและเจ้าบ่าว หรือบางแห่งให้ผู้ใหญ่ คู่เดิมซึ่งทำพิธีปูที่นอนเป็นผู้กล่าวแทนพ่อแม่ไปเลยก็มี ซึ่งพอให้โอวาทจบแล้ว ทุกคนก็จะออกจากห้องนอนไป คงอยู่แต่คู่บ่าวสาวตามลำพัง ซึ่งทั้งคู่จะพูดจาและปฏิบัติต่อกันในทางที่จะก่อให้เกิดความสวัสดิมงคล เพื่อความสุขความเจริญในการครองเรือนครองรักของตน เป็นอันเสร็จพิธีปูที่นอน และพิธีส่งตัวเข้าหอแต่เพียงเท่านี้